Zarówno wady wzroku u niemowląt, jak i wady wzroku u nieco starszych dzieci warto rozpoznać możliwie najwcześniej. Mają one bowiem wpływ na rozwój, edukację oraz codzienne życie. Zapoznaj się z najważniejszymi informacjami na temat przyczyn, objawów oraz rozpoznawania najczęstszych wad wzroku u najmłodszych.
Skąd się biorą wady wzroku u dzieci?
Wady wzroku u dzieci mogą wynikać z wielu przyczyn, zarówno genetycznych, jak i środowiskowych. Wzrok niemowląt jest niedojrzały, a proces tzw. emmetropizacji, czyli naturalnego wyrównywania się wady wzroku, trwa aż do około ósmego roku życia.
To oznacza, że początkowe wady wzroku u dzieci mogą zanikać z wiekiem, jeśli nie wpływają na ostrość wzroku, oczy dziecka są prawidłowo ustawione, a sama wada mieści się w fizjologicznych normach. Ostateczną decyzję o potrzebie korekcji wzroku podejmuje jednak specjalista.
Genetyka ma duże znaczenie – historia problemów ze wzrokiem w rodzinie i pochodzenie etniczne to jedne z głównych czynników ryzyka. Istotne są też czynniki środowiskowe, które różnią się w zależności od wieku dziecka i rodzaju wady wzroku. U najmłodszych dzieci większe ryzyko wystąpienia wad wzroku wiąże się z przebiegiem ciąży i porodu. Wcześniaki, dzieci z niską wagą urodzeniową lub z ciąż zagrożonych są bardziej narażone na wady wzroku.
U starszych dzieci, zwłaszcza po ósmym roku życia, często pojawia się krótkowzroczność, która zwykle pogłębia się wraz z wiekiem. Ryzyko jej rozwoju zwiększa się, gdy jedno lub oboje rodziców ma tę wadę, a także przy sprzyjającym pogarszaniu się wzroku trybie życia.
Ograniczona aktywność fizyczna, przebywanie głównie w pomieszczeniach, duża ilość czasu poświęcana na czytanie oraz częste korzystanie z urządzeń cyfrowych to czynniki, które mogą wpływać na wzrost krótkowzroczności u dzieci.
Najczęściej spotykane wady wzroku u dziecka
Problemy ze wzrokiem u dzieci należą do powszechnych i wpływają na ich rozwój, zdolność do nauki oraz codzienne funkcjonowanie. Najczęściej diagnozowane wady to krótkowzroczność, nadwzroczność, astygmatyzm, różnowzroczność oraz zez. Każda z tych wad ma inne objawy i wymaga specjalistycznej opieki, aby umożliwić dziecku prawidłowy rozwój i zapobiec poważniejszym komplikacjom w przyszłości.
- Krótkowzroczność (miopia): Jest to najczęstsza wada wzroku u starszych dzieci i młodzieży, objawiająca się trudnościami w widzeniu obiektów znajdujących się w oddali. Przy krótkowzroczności światło skupia się przed siatkówką, co powoduje rozmycie obrazu odległych przedmiotów. Wpływa to negatywnie na widzenie w szkole czy w czasie zajęć sportowych. W przypadku miopii bardzo ważne jest wczesne rozpoznanie, ponieważ wada ta ma tendencję do pogłębiania się w miarę dorastania.
- Nadwzroczność (hipermetropia): Ta wada sprawia, że dzieci mają trudności z wyraźnym widzeniem obiektów bliskich, co może przekładać się na problemy z czytaniem czy grami, które wymagają skupienia wzroku na bliskiej odległości, jak np. układanie puzzli. Wysoki stopień nadwzroczności może prowadzić do zmęczenia oczu, bólów głowy oraz trudności w skupieniu uwagi, zwłaszcza podczas nauki.
- Astygmatyzm: Astygmatyzm to wada, która powoduje rozmazane i zniekształcone widzenie na każdą odległość. Wynika ona z nieregularnego kształtu rogówki lub soczewki, przez co obraz docierający do siatkówki jest zniekształcony. U dzieci astygmatyzm może prowadzić do trudności z koordynacją wzrokowo-ruchową oraz nawracających bólów głowy. Wczesna diagnoza jest kluczowa, aby zapobiec trudnościom w nauce i codziennym funkcjonowaniu.
- Różnowzroczność (anizometropia): Różnowzroczność to znaczna różnica w ostrości widzenia pomiędzy jednym a drugim okiem. W takiej sytuacji mózg dziecka może zacząć preferować obraz z jednego oka, co może prowadzić do rozwoju tzw. „leniwego oka” (niedowidzenia) lub nawet zeza. Brak leczenia może skutkować trwałą utratą zdolności prawidłowego widzenia w jednym oku.
- Zez: Zez to wada polegająca na nieprawidłowym ustawieniu oczu. Zez może być spowodowany niewłaściwą pracą mięśni ocznych i może prowadzić do problemów z widzeniem obuocznym oraz percepcją głębi. Bez odpowiedniego leczenia zez może skutkować pogorszeniem ostrości wzroku w jednym oku, a nawet prowadzić do trwałego niedowidzenia.
Wczesne wykrycie i odpowiednia korekcja wad wzroku są istotne dla prawidłowego rozwoju dziecięcego wzroku i minimalizacji ryzyka komplikacji w przyszłości. Regularne badania okulistyczne pozwalają na szybkie zdiagnozowanie ewentualnych problemów i zastosowanie odpowiednich metod korekcyjnych.
Jak rozpoznać najczęstsze wady wzroku u niemowląt i starszych dzieci?
Rozpoznanie wad wzroku u dzieci, szczególnie w pierwszych latach życia, jest kluczowe dla ich zdrowia i prawidłowego rozwoju. Wczesne objawy problemów ze wzrokiem mogą być subtelne, dlatego rodzice i opiekunowie powinni zwracać uwagę na potencjalne sygnały, które mogą świadczyć o trudnościach ze wzrokiem.
- Łzawienie oczu i częste tarcie: Nadmierne łzawienie, tarcie oczu czy częste ich uciskanie może być pierwszym sygnałem problemów ze wzrokiem. U niemowląt i małych dzieci może to być trudne do zauważenia, jednak jeśli dziecko często trze oczy, warto rozważyć wizytę u specjalisty.
- Mrużenie oczu i nadmierne mruganie: Częste mrużenie lub mruganie może wskazywać na problemy z widzeniem, szczególnie jeśli dziecko robi to, patrząc na odległe lub bardzo bliskie przedmioty. Mrużenie oczu pomaga czasowo poprawić ostrość widzenia, dlatego dzieci z krótkowzrocznością czy astygmatyzmem mogą wykonywać ten ruch, by lepiej widzieć.
- Bóle głowy i oczu: Starsze dzieci mogą zgłaszać bóle głowy lub oczu, które często nasilają się po dłuższym czasie spędzonym na czytaniu, pisaniu lub korzystaniu z urządzeń elektronicznych. Ból głowy jest jednym z częstych objawów nadwzroczności lub astygmatyzmu, które wymagają korekcji.
- Problemy z zabawą, czytaniem i pisaniem: U dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym trudności z czytaniem, pisaniem czy koncentracją podczas zabawy mogą wynikać z problemów ze wzrokiem. Dziecko może unikać zadań wymagających skupienia wzroku na bliskich obiektach, np. puzzli, książek czy gier planszowych.
- Trudności z poruszaniem się i niepewność w ruchu: Dzieci z zaburzeniami wzroku mogą mieć trudności z orientacją w przestrzeni, potykają się o przedmioty lub unikają zabawek wymagających precyzyjnych ruchów. Zachowania takie jak niechęć do wspólnych gier lub trudności z oceną odległości mogą być oznaką zaburzeń wzroku.
- Przewlekłe zapalenie brzegów powiek i spojówek: Powracające infekcje oczu, jak zapalenie spojówek lub brzegów powiek, mogą również wskazywać na problemy ze wzrokiem. Częste stany zapalne mogą być wywołane nadmiernym tarciem oczu lub reakcją na niewyraźne widzenie.
- Niedowidzenie i zez: U młodszych dzieci zez lub nieprawidłowe ustawienie oczu jest wyraźnym sygnałem, że może istnieć wada wzroku, która wymaga natychmiastowej konsultacji okulistycznej. Wczesne rozpoznanie zeza czy różnowzroczności (znaczna różnica między ostrością wzroku w obu oczach) jest istotne, aby uniknąć trwałego niedowidzenia.
- Unikanie światła: Niektóre dzieci z wadami wzroku są bardziej wrażliwe na światło i mogą unikać jasnych miejsc. W takich przypadkach wskazane jest badanie, aby wykluczyć nadwrażliwość czy inne schorzenia wzroku.
W przypadku zaobserwowania któregokolwiek z tych objawów warto jak najszybciej umówić dziecko na badanie wzroku u okulisty. Dziecko nie wie, co to znaczy „dobrze widzieć”. Może bowiem mieć problemy ze wzrokiem od urodzenia. Nie mając porównania, nie będzie więc zgłaszało problemów z widzeniem. Z tego powodu regularna kontrola i diagnostyka odgrywają tak ważną rolę.
Regularne kontrole, szczególnie po rozpoczęciu edukacji szkolnej, pozwalają na szybkie wykrycie problemów i wczesne podjęcie odpowiednich działań, takich jak korekcja wzroku za pomocą okularów, soczewek kontaktowych lub innych metod. W celu zbadania wzroku zapraszamy do jednego z naszych salonów optycznych. Jesteśmy obecni w Warszawie, Ożarowie Mazowieckim oraz w Piasecznie.
