W tym artykule dowiesz się, czym jest erytropsja. Przekonasz się też, jakie są jej przyczyny oraz dlaczego człowiek widzi na czerwono. Na koniec przedstawimy Ci podstawowe informacje na temat diagnostyki w przypadku tej dolegliwości.
Erytropsja — co to jest?
Erytropsja to rzadkie zaburzenie widzenia barw, które należy do grupy chromatopsji. Charakteryzuje się dominacją czerwieni w polu widzenia. Osoba z erytropsją postrzega otoczenie, jakby patrzyła przez czerwoną szybę. Może to dotyczyć jednego oka lub obojga oczu jednocześnie.
Zaburzenie to nie jest chorobą samą w sobie, lecz objawem. Najczęściej towarzyszy powikłaniom po operacjach zaćmy, stosowaniu leków (np. digitalis), migrenom lub zatruciom. Występuje też w niektórych schorzeniach siatkówki lub po ekspozycji na intensywne światło.
Erytropsja wymaga pilnej diagnostyki okulistycznej. Specjalista powinien wykluczyć m.in. uszkodzenie siatkówki, powikłania pooperacyjne i działania niepożądane leków. W niektórych przypadkach objaw ustępuje samoistnie, w innych potrzebne jest leczenie przyczynowe.
Jakie są przyczyny erytropsji?
Erytropsja wynika często z uszkodzenia struktur odpowiedzialnych za przetwarzanie bodźców wzrokowych. Może obejmować siatkówkę, nerw wzrokowy lub ośrodki korowe w mózgu. Objaw ten ma charakter wtórny i wymaga precyzyjnej diagnostyki Do najczęstszych przyczyn erytropsji należą: krwotoki siatkówkowe, ekspozycja na promieniowanie UV, działanie niepożadane leków, zabiegi okulistyczne oraz choroby neurologiczne i psychiatryczne.
Krwotoki siatkówkowe
Obecność krwi w siatkówce zakłóca pracę czopków. Szczególnie tych odpowiedzialnych za percepcję barwy niebieskiej. W efekcie dominuje kolor czerwony. Krwotoki mogą być następstwem:
- retinopatii cukrzycowej,
- zatorów naczyń siatkówki,
- urazów gałki ocznej.
Ekspozycja na promieniowanie UV
Długotrwałe działanie promieniowania ultrafioletowego uszkadza fotoreceptory. Szczególnie narażone są osoby po operacji zaćmy, z wszczepioną soczewką wewnątrzgałkową. Pomimo zastosowania filtrów UV ryzyko uszkodzenia siatkówki pozostaje wysokie przy intensywnym świetle odbitym (np. śnieg, woda).
Działania niepożądane leków
Niektóre substancje farmakologiczne wpływają toksycznie na siatkówkę, nerw wzrokowy lub ośrodki wzrokowe w mózgu. Do leków najczęściej wywołujących erytropsję należą:
- atropina,
- ergotamina (stosowana przy migrenach),
- sulfonamidy (antybiotyki).
Zabiegi okulistyczne
Zjawisko erytropsji może wystąpić po usunięciu zaćmy. Przyczyną jest nagły wzrost ilości światła docierającego do siatkówki po usunięciu zmętniałej soczewki. To zjawisko często ma charakter przejściowy.
Choroby neurologiczne i psychiatryczne
Uszkodzenie kory wzrokowej może prowadzić do zaburzeń percepcji barw. Erytropsja niekiedy występuje po:
- urazach mózgu,
- udarach w obrębie płata potylicznego,
a także w epizodach psychotycznych z halucynacjami wzrokowymi.
Dlaczego człowiek widzi na czerwono?
Widzenie w odcieniach czerwieni, czyli erytropsja, wynika z zaburzeń w funkcjonowaniu układu wzrokowego. Objaw ten może mieć różne przyczyny, jednak mechanizmy biologiczne są zazwyczaj zbliżone. Wyróżnia się trzy główne procesy odpowiedzialne za widzenie na czerwono:
Uszkodzenie lub podrażnienie czopków
Czopki to komórki światłoczułe siatkówki, które odpowiadają za widzenie barw. Kiedy dochodzi do ich uszkodzenia, np. przez toksyny, promieniowanie UV lub krwotok, może wystąpić przewaga wrażliwości na fale długie (czerwone). Zakłócenie działania czopków odpowiedzialnych za kolory: niebieski i zielony skutkuje dominacją czerwieni w polu widzenia.
Zakłócenie transmisji sygnału wzrokowego
Jeśli sygnały z siatkówki są nieprawidłowo przekazywane przez nerw wzrokowy, mózg może otrzymywać zniekształcone informacje. Uszkodzenia włókien nerwowych, np. w wyniku leków neurotoksycznych, urazów lub niedokrwienia zaburzają równowagę sygnałów między różnymi receptorami barw.
Zaburzenia przetwarzania obrazu w korze wzrokowej
Kora potyliczna odpowiada za końcową analizę obrazu. Jej uszkodzenie, np. po udarze lub urazie, może powodować nieprawidłową interpretację barw. W takich przypadkach mózg „nakłada” czerwony filtr na postrzegane obrazy, mimo braku zmian w samym oku.
Mechanizmy te mogą występować samodzielnie lub współistnieć. Dlatego erytropsja zawsze wymaga interdyscyplinarnej oceny: okulistycznej i neurologicznej.
Jak wygląda diagnostyka erytropsji?
Rozpoznanie erytropsji opiera się na dokładnej ocenie okulistycznej i neurologicznej. Lekarz przeprowadza wywiad – pyta o przebyte operacje, leki i ekspozycję na światło. Następnie wykonuje badanie dna oka i tomografię siatkówki (OCT), aby wykryć ewentualne uszkodzenia. Pomocne są też testy rozpoznawania barw, np. tablice Ishihary.
W przypadku podejrzenia przyczyn związanych z pracą mózgu konieczne jest wykonanie rezonansu magnetycznego (MRI) lub tomografii komputerowej (CT), aby wykluczyć zmiany w korze wzrokowej.
